Ouderen die online worden benaderd door criminelen voor criminele daden is helaas een groeiend probleem. Dit fenomeen, vaak aangeduid als 'elder abuse' of 'fraude gericht op ouderen', neemt diverse vormen aan. Hier zijn enkele van de meest voorkomende methoden en hoe criminelen ouderen benaderen:
Hoe criminelen ouderen online benaderen voor criminele daden:
Phishing en Malafide Links/E-mails:
Methode: Criminelen sturen e-mails of berichten die zich voordoen als legitieme instanties (banken, overheid, bekende bedrijven, sociale media platforms). Ze bevatten vaak links die leiden naar valse websites waar ouderen hun persoonlijke of financiële gegevens (inloggegevens, bankgegevens, creditcardnummers) moeten invoeren.
Doel: Het verkrijgen van gegevens om identiteitsfraude te plegen, geld van rekeningen te halen, of toegang te krijgen tot andere online accounts.
Criminele daad voor het slachtoffer: Soms wordt het slachtoffer onbewust betrokken bij witwaspraktijken, bijvoorbeeld door te vragen om geld door te sturen via hun rekening, omdat de criminelen hun identiteit hebben verkregen.
Romancefraude (Love Scams):
Methode: Criminelen creëren valse online profielen op datingsites of sociale media en bouwen een emotionele band op met het slachtoffer. Na een periode van 'virtuele relatie' vragen ze om geld, vaak onder valse voorwendselen zoals een medische noodsituatie, reisproblemen, of een zakelijke investering.
Doel: Geld afhandig maken.
Criminele daad voor het slachtoffer: Soms vragen oplichters de oudere om geld te ontvangen op hun rekening en dit vervolgens door te sturen naar andere rekeningen, vaak in het buitenland. Dit maakt de oudere, zonder het te weten, medeplichtig aan witwassen.
Technische Ondersteuningsfraude (Tech Support Scams):
Methode: De crimineel belt of stuurt een pop-upbericht op de computer van het slachtoffer, zich voordoend als een technische medewerker van een bekend bedrijf (bijv. Microsoft, Apple). Ze beweren dat er een ernstig probleem is met de computer van de oudere en bieden aan dit 'op afstand' te repareren. Tijdens dit proces vragen ze om toegang tot de computer en/of betaling.
Doel: Geld afpersen, malware installeren, persoonlijke gegevens stelen.
Criminele daad voor het slachtoffer: Soms installeren ze software die de computer onbewust onderdeel maakt van een botnet voor criminele activiteiten, of ze gebruiken de computer om frauduleuze transacties uit te voeren.
Investeringsfraude:
Methode: Criminelen benaderen ouderen met 'once-in-a-lifetime' investeringskansen die torenhoge rendementen beloven (bijv. cryptomunten, nep-aandelen, vastgoedprojecten die niet bestaan). Dit kan via e-mail, sociale media, of zelfs valse advertenties op legitieme sites.
Doel: Grote sommen geld afhandig maken.
Criminele daad voor het slachtoffer: Het kan voorkomen dat de oudere wordt gevraagd om geld te 'investeren' in projecten die in feite façade zijn voor witwaspraktijken of financiering van andere illegale activiteiten. De oudere wordt dan, onbewust, een schakel in een criminele keten.
Valse Loten of Prijzen (Lottery/Sweepstakes Scams):
Methode: Ouderen ontvangen berichten waarin staat dat ze een grote som geld of een prijs hebben gewonnen, maar dat ze eerst een 'administratiekost' of 'belasting' moeten betalen om de prijs te kunnen ontvangen.
Doel: Geld afpersen.
Criminele daad voor het slachtoffer: Soms wordt de 'prijs' uitbetaald met gestolen geld, en wordt het slachtoffer gevraagd een deel terug te sturen, waardoor ze onbewust meewerken aan witwassen.
"Spoofing" en Oplichting via Telefoon/SMS:
Methode: Criminelen manipuleren hun nummerherkenning (spoofing) om het te laten lijken alsof ze bellen vanaf een bekend nummer (bijv. van een bank, de politie). Ze gebruiken emotionele druk of dreigementen om ouderen geld te laten overmaken of persoonlijke gegevens af te staan. Dit kan ook via SMS-berichten gebeuren (smishing).
Doel: Geld afpersen, gegevens stelen.
Criminele daad voor het slachtoffer: Vergelijkbaar met andere methoden, kan het slachtoffer gevraagd worden om als 'geldezel' te fungeren, waarbij ze geld ontvangen en doorsturen.
Waarom ouderen kwetsbaar zijn:
Vertrouwen: Veel ouderen zijn opgevoed in een tijd waarin mensen elkaar meer vertrouwden en minder alert waren op digitale oplichting.
Minder technologisch onderlegd: Hoewel veel ouderen digitaal vaardig zijn, kunnen sommigen minder bekend zijn met de nieuwste oplichtingstrucs en de nuances van online beveiliging.
Eenzaamheid: Criminelen spelen in op eenzaamheid, vooral bij romancefraude.
Angst: Bedreigingen of urgentieberichten kunnen ouderen angstig maken en ondoordachte beslissingen laten nemen.
Het is van cruciaal belang om ouderen en hun familie te informeren over deze risico's en hen te leren hoe ze zich kunnen beschermen.
Criminelen richten zich steeds vaker op ouderen via het internet, en dat gebeurt op geraffineerde en soms schokkende manieren. Hier zijn de belangrijkste inzichten uit recente onderzoeken en rapporten:
🎯 Waarom ouderen een doelwit zijn
- Kwetsbaarheid: Ouderen zijn vaak minder digitaal vaardig en daardoor vatbaarder voor misleiding.
- Goedgelovigheid: Uit politierapporten blijkt dat veel slachtoffers te goed van vertrouwen zijn.
- Toenemende digitalisering: Door de digitalisering van diensten en communicatie worden ouderen vaker blootgesteld aan online risico’s.
💻 Veelvoorkomende vormen van online criminaliteit
| Type fraude | Uitleg |
|---|---|
| Phishing | Valse e-mails of websites die persoonlijke gegevens proberen te stelen |
| WhatsApp-fraude | Criminelen doen zich voor als familieleden in nood |
| Bankfraude | Nepmedewerkers van banken vragen om toegang tot rekeningen |
| Aankoopfraude | Producten worden aangeboden maar nooit geleverd |
| Deepfake-oplichting | AI wordt gebruikt om stemmen van familieleden na te bootsen |
📊 Feiten en cijfers
- 71% van de ouderen is bang om slachtoffer te worden van online fraude.
- 11% is al eens opgelicht, vaak via phishing of WhatsApp-fraude.
- 28% van de slachtoffers geeft zichzelf de schuld, wat wijst op schaamte en onzekerheid.
🛡️ Wat kan helpen?
- Voorlichting: Organisaties zoals SeniorWeb en Europol benadrukken het belang van educatie.
- Webinars en hulpdiensten: Samenwerkingen met politie en banken helpen ouderen om fraude te herkennen.
- Technische ondersteuning: Up-to-date beveiliging en hulp bij het herkennen van verdachte berichten zijn cruciaal.
Wil je dat ik tips geef over hoe ouderen zich kunnen beschermen online? Of wil je misschien een flyer of blogpost maken over dit onderwerp?
